فرهنگ مدرسه و ازخودبیگانگی تحصیلی؛ نقش واسطه نیازهای روان‌شناختی اساسی

ازخودبیگانگی مشکلی است که عده‌ای از دانش‌آموزان در طی تحصیل دچار آن می‌شوند. دانش‌آموزان ازخودبیگانه عموماً تبدیل به بزرگسالانی می‌شوند که دچار ازخودبیگانگی اجتماعی بوده و از لحاظ سیاسی و اقتصادی نیز فاقد توانایی هستند. بر اساس نظریه خودتعیین‌گری، محیط زندگی و نیازهای روان‌شناختی اساسی دانش‌آموزان بر ازخودبیگانگی آنان تأثیر می‌گذارد. بنابراین هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه فرهنگ مدرسه با ازخودبیگانگی تحصیلی با توجه به نقش واسطه‌ای نیازهای روان‌شناختی اساسی است. بدین منظور، 289 نفر از دانش‌آموزان دوره متوسطه شهرستان قم با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شده و به پرسشنامه‌های ازخودبیگانگی تحصیلی، فرهنگ مدرسه و نیازهای روان‌شناختی اساسی پاسخ دادند. برای تحلیل داده‌ها از مدل‌یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج تحلیل نشان داد که در ارتباط فرهنگ مدرسه با ازخودبیگانگی تحصیلی، نیازهای روان‌شناختی اساسی نقش واسطه‌ای دارد. نیازهای روان‌شناختی اساسی نیز اثر منفی و معنی‌داری بر ازخودبیگانگی تحصیلی دارد. اثر فرهنگ مدرسه بر نیازهای روان‌شناختی اساسی نیز، مثبت و معنی‌دار است. به‌طور کلی مدل آزمون از برازش مناسبی برخوردار بوده و 60 درصد از تغییرات ازخودبیگانگی تحصیلی را تبیین نمود.